زردی در نوزادان
برنامه مادر کودک همه روزه از شنبه تا پنجشنبه ساعت ۹ صبح به صورت زنده از شبکه سلامت سیما پخش می شود.
در برنامه مادر کودک 19 بهمن شبکه سلامت سیما، فرهاد چوبدار فوق تخصص نوزادان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص زردی در نوزادان به گفتگو پرداخت.
کارشناس برنامه در پاسخ به این سؤال که علت بروز زردی در نوزادان چست؟ گفت: علت زردی در نوزادان بیلی روبین حاصل از متابولیسم گلبول های قرمز است (وقتی گلبول قرمز می شکند قسمتی از آن تبدیل به بیلی روبین میشود، بیلی روبین تولید شده به آلبومین موجود در خون متصل میشود و به داخل کبد می ریزد، در کبد تحت فرآیندی تبدیل به بیلی روبین قابل دفع از بدن میشود که از طریق روده ها از بدن خارج میشوند.
وی ادامه داد: در سیستم بدن نوزادان سیستم حمل و نقل بیلی روبین قوی نیست که باعث افزایش این ماده در خون نوزاد میشود اگر میزان بیلی روبین در بدن نوزاد به ۲ برسد این ماده در ملتحمه چشم و پوست نوزاد رسوب میکند و زردی در بدن نوزاد قابل رویت میشود. خوشبختانه زردی فیزیولوژیک در تمام نوزادان رخ می‌دهد و صدمه ای ایجاد نمی‌کند.
چوبدار افزود: اگر سطح بیلی روبین در خون نوزاد از میزان مشخصی بالاتر رود، در همه اعضای بدن و بخصوص در مغز رسوب میکند که متاسفانه باعث اثرات جبران ناپذیری در مغز می گردد.( کرنیکتروس)
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چرا زردی در نوزادان بیشتر ایجاد میشود؟ گفت: به دلیل کاهش میزان اکسیژن در رحم مادر، تعداد گلبولهای قرمز خون جنین بیشتر است و نیز نیمه عمر این نوع گلبولهای قرمز(هموگلوبین F) در خون نوزادان کمتر است که در نتیجه، با تخریب بیشتر و تولید بیلی روبین بیشتری در خون همراه خواهد بود.
وی ادامه داد: نوزادان به دلیل کمتر شیر خوردن در طی ساعتها و روزهای اول زندگی، تخلیه روده کمتری دارند که باعث تاخیر در خروج بیلی روبین از بدن نوزاد میشود، اینگونه است که نوزاد مبتلا به زردی فیزیولوژیک میشود.
چوبدار در پاسخ به این سوال که چه نوزادانی بیشتر در خطر زردی قرار دارند؟ گفت: نوزادان نارس بیشترین خطر برای ابتلا به زردی را دارند، نوزادان مادران دیابتی، ناسازگاری بین گروه خونی مادر و نوزاد و همچنین بیماری فاویسم از دیگر دلایل افزایش زردی در نوزادان است.در این بین زردی شیر مادر جزو زردی های خوش خیم و نجیبی است که ممکن است طول کشنده باشد.
این فوق تخصص نوزادان میزان زردی فیزیولوژیک در نوزادان طبیعی و غیر نارس را حدود ۱۴ دانست که با گذشت حدود ۷ روز بهبود میابد( این میزان نباید بیشتر از ۱۴ روز طول بکشد).
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که دلایل اصلی زردی طول کشنده در نوزادان کدامند؟ گفت: کم کاری تیروئید، عفونت ادراری و گالاکتوزیا از دلایل اصلی زردی های طول کشنده در نوزادان محسوب میشوند.
چوبدار گفت: تکامل مغز جنین از هفته بیست و هشتم زندگی اتفاق می افتد و بعد از تولد تا پایان دو سالگی اندازه مغز دو برابر برابر میشود، افزایش رشد مغز تا دو سالگی به طور مستقیم تحت تاثیر هورمون تیروئید است، بنابراین بررسی اندازه هورمون تیروئید در بدو تولد از اهمیت ویژه ای برخوردار است (آزمایش تیروئید نوزادان جزو آزمایش های غربالگری کشوری است و بعد از روز پنجم تولد انجام میشود).
چوبدار ادامه داد: عفونت ادراری در کودکان زیر ۴ سال و بخصوص در نوزادان، یک اورژانس محسوب شود زیرا در نوزادان، کلیه مانند دیگر اعضای بدن در حال رشد است و در صورت ابتلا نوزاد به عفونت ادراری، ممکن است سلامتی کلیه نوزاد برای همه عمر از دست برود، عفونت کلیه در کودکان باید به فوریت درمان شود.
چوبدار از گالاکتوزیا به عنوان سومین دلیل زردی های طول کشنده نام برد: این بیماری یک بیماری متابولیکی است که با اختلال در یک آنزیم همراه است، کمبود این آنزیم موجب تولید انواعی از متابولیت های سمی در بدن میشود که با عارضه هایی چون: آب مروارید( کاتاراکت)، عوارض مغزی و از همه مهمتر عوارض کبدی همراه است.
کارشناس برنامه بیماری متابولیک گالاکتوزیا را تنها ممنوعیت مطلق مصرف شیر مادر دانست، وی بر ضرورت بررسی این سه نوع بیماری در روزهای اول پس از تولد تاکید کرد.