استرس و اضطراب در شرایط تنش و فشار در افراد شکل می‌گیرد و اکنون که بیش از ۲۵۰ روز از اعلام رسمی شیوع بیماری کووید ۱۹ در ایران می‌گذرد هنوز برخی افراد با استرس‌های روانی این موضوع درگیر هستند و در واقع اضطراب و استرس روی پنهان ویروس کروناست که شاید هنوز همه عوارضش آشکار نشده باشد.
آنچه که نباید نسبت به آن غافل بود این است که استرس شرایطی را برای فرد ایجاد می‌کند که گاهی مثبت و خوب شمرده می‌شود تا انسان بتواند در موقعیت بهتر و یا امن‌تری قرار گیرد. ساده ترین نوع این گونه استرس را می‌توان به روزهای قبل از امتحان تشبیه کرد که افراد برای به دست آوردن نمره بهتر تمام سعی و تلاش خود را نشان می‌دهند.
استرس واکنشی برای دفاع در مقابل خطرهاست
مدیر اجرایی پلی کلینیک تخصصی خدمات روانشناسی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد در این باره می گوید: استرس، واکنش طبیعی و عامل دفاع در انسان برای حفظ جان در مقابل خطر است.
سید ایمان سیدزاده دلوئی افزود: استرس‌های مرتبط با آزمون‌های شغلی و امتحانات درسی عادی شمرده می‌شود ولی استرسی که زندگی روزانه فرد را به چالش بکشد و از صبح تا زمان استراحت شبانه با او همراه باشد و شخص را از روند عادی زندگی خود خارج کند نیاز به درمان دارد.
وی ادامه داد: با توجه به شیوع ویروس کرونا مقداری استرس و اضطراب در چنین شرایطی عادی است و فقط افرادی که دچار رنج روانی شدید شده و در عملکردهای روزانه خود دچار مشکل شده‌اند، باید تحت درمان قرار گیرند و در موارد شدیدتر نیاز به درمان دارویی نیز پیدا می‌کنند.
استرس‌های مرتبط با آزمون‌های شغلی و امتحانات درسی عادی شمرده می‌شودسیدزاده دلوئی افزود: افرادی که بر اثر شرایط به وجود آمده دچار استرس زیاد و مشکلات روانشناختی دیگر مانند درگیری ذهنی شدید یا بیماری و افکار وسواس گونه و اضطراب و استرس غیر قابل کنترل شده‌اند می‌توانند برای دریافت مشاوره تخصصی به مراکز درمانی و مشاوره مراجعه کنند.
وی ادامه داد: درمانگران با تکنیکهای علمی در رفع مشکل شخص تلاش خواهند کرد تا به روال عادی زندگی خود بازگردد.
فضای مجازی و استرس
با توجه به گسترش استفاده از امکانات گوشی هوشمند و همچنین علاقه مخاطبان به حضور در گروه‌ها و کانالهای فضای مجازی، برخی افراد برای جذب مخاطب دست به انتشار اطلاعاتی با عناوین جذاب می زنند که بیشتر مواقع کذب محض است ولی به دلیل نبود پاسخگویی و همچنین نبود التزام لازم برای تصحیح اشتباه، جریان انتشار اطلاعات نادرست ادامه پیدا می‌کند.
دانشیار گروه آموزشی روانشناسی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد در این باره گفت: در مقابل ویروس کرونا، ویروس رسانه‌ای اخبار جعلی با انتشار اطلاعات مغشوش باعث شیوع استرس در میان مردم می‌شود.
سید محسن اصغری نکاح افزود: کرونا مساله‌ای است که برای همه کشورها ایجاد شده است و راه پیشگیری و بهبود نیز دارد و مسوولان حوزه بهداشت برای درمان و جلوگیری از انتشار آن در حال تلاش مضاعف هستند.
وی ادامه داد: ایجاد استرس و اضطراب به صورت مستقیم و غیر مستقیم باعث افزایش آسیب‌های دیگر می‌شود و بر همین اساس یکی از راه‌های مقابله با کرونا کم کردن شرایط هیجانی منفی در جامعه است.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: باید به یاد داشته باشیم که شبیه این بیماری و حتی خطرناکتر از آن نیز در گذشته کشورها و همچنین در ایران رخ داده است که اکنون حتی نامی از آن را به خاطر نداریم ولی با سعی و تلاش، آن بحران‌ها پشت سر گذاشته شده است.
اصغری افزود: گاهی به وسیله انتشار اخبار متناقض و مغرضانه در شبکه‌های اجتماعی شاهد ایجاد احساس ناامنی در جامعه می‌شویم که به نفع سودجویان سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی است تا بتوانند به فروش محصولات خود و یا جذب عضو و دنبال کننده برای شبکه‌های اجتماعی‌شان بپردازند به همین دلیل از مردم خواسته می‌شود تا به هر مطلب غیررسمی توجه نکنند.
وی ادامه داد: باید به این نکته توجه کرد که زندگی جاری است و فقط وقفه کوتاهی در روند اصلی آن رخ داده است که با رعایت مسایل بهداشتی به زودی این مشکل نیز برطرف خواهد شد.
باید بدانیم که کرونا مساله‌ای است که برای همه کشورها ایجاد شده و راه پیشگیری و بهبود نیز دارد و مسوولان حوزه بهداشت برای درمان و جلوگیری از انتشار آن در حال تلاش مضاعف هستند.این استاد دانشگاه گفت: در علم روانشناسی موضوع امنیت و احساس امنیت مطرح است که به عنوان یک قاعده، احساس امنیت گاهی از خود امنیت مهم تر شناخته می شود مثلا الان احساس ناامنی از ویروس کرونا از اصل آن بزرگتر شده است.
اصغری افزود: وضع مطلوب آن است که سعی کنیم در جامعه بین احساس امنیت و وجود امنیت همخوانی باشد.
وی ادامه داد: در این روزها که اخبار منفی به سرعت در میان مردم گردش می‌کند باید پیام‌های مثبت نیز به دیگران منتقل شود در غیر این صورت توصیه می‌شود افراد برای مدتی از رسانه‌ها به خصوص شبکه‌های اجتماعی و تلفن همراه دوری کنند و به دیگر فعالیت‌های روزمره بپردازند.
استرس منفی
گاهی استرس از حد مثبت خود خارج می شود و فشار روانی که بر فرد ایجاد می‌کند دیگر منطقی نیست و نیاز است تا برای زندگی آرام تر و بدون تنش به مشاور مراجعه شود تا او با راهنمایی‌های لازم امکان بازگشت به زندگی طبیعی را برای شخص و خانواده اش فراهم کند.
یکی از عوامل ایجاد استرس وجود عامل وراثتی است به گونه‌ای که بسیاری از اتفاقات روزمره که به راحتی قابل حل شدن است برای افراد دارای زمینه وراثتی منجر به رخدادی ویژه و با تنش مضاعف می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است: بعد از فروکش کردن بحران‌هایی شبیه شرایط کرونا ممکن است شاهد رفتارهای وسواسی و یا اضطراب در افرادی باشیم که زمینه مساعد برای بیماریهای روحی و روانی دارند به همین دلیل توصیه می‌شود افراد مستعد در این زمینه، درمان و مشاوره فردی خود را از هم اکنون آغاز کنند و در محیط‌های پر استرس قرار نگیرند.
اصغری افزود: مردم و به خصوص والدین، نقش به سزایی در فراهم کردن ایجاد آرامش در شرایط فعلی جامعه برای کودکان دارند تا عملکرد سیستم ایمنی بدن افراد بهبود یابد لذا باید خانواده را از تاثیر موج‌های منفی موجود در رسانه‌های مخرب مصون سازی کرد.
وی ادامه داد: اکنون که توصیه به ماندن در منزل به عنوان یکی از راه‌های کمتر در معرض آلودگی این ویروس قرار گرفتن تعریف شده است باید از آن به عنوان یک فرصت مناسب استفاده کرد تا کمبود حضور در خانواده و ارتباط با کودکان و بازی با آنها و فراهم کردن محیط با نشاط همراه با آرامش در خانه جبران شود.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: توصیه به مطالعه و خواندن کتاب قصه برای کودکان، همچنین پرداختن به انجام کارهای عقب افتاده در کنار ورزش و تحرک در محیط خانه می‌تواند همراه با مثبت اندیشی در افزایش روحیه و کاهش اضطراب کمک کننده باشد.
استرس و تنگناهای اقتصادی
با شیوع کرونا و کاهش گردش مالی و از بین رفتن بسیاری از مشاغل، شاهد افزایش استرس در بین بیکاران و افرادی هستیم که به نحوی امرار معاش آنها به خطر افتاده است.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این خصوص گفت: باید به فکر اقشاری که در مشاغل روزمزد و بدون قرارداد مشغول فعالیت هستند باشیم چون آنها در شرایط موجود به دلیل شیوع بیماری کرونا بیشترین آسیب را دیده و با چالش معیشت خود رو به رو هستند.
احمدرضا اصغرپور ماسوله افزود: از زمان شیوع بیماری کرونا تاکنون افراد بسیاری دچار بحران مالی در زندگی خود شده اند و به همین علّت ضروری است دولت و خیریه‌های غیردولتی بزرگ و کوچک بیش از پیش به فکر این اقشار باشند.
وی ادامه داد: بر اساس سابقه تاریخی و نیز توصیه‌های دینی، اقوام و خویشاوندان می‌توانند در درون شبکه خویشاوندی خود پیگیر مسائل و مشکلات چنین خانواده‌هایی باشند تا شاهد کاهش استرس در میان جامعه باشیم.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: به طور قطع اگر به این اقشار آسیب پذیر بی‌توجهی شود زمینه برای آسیب‌های خانوادگی و نیز دشواری‌های فرهنگی و تربیتی آنها فراهم است و در بلند مدت تمام جامعه دچار آسیب خواهد شد به همین دلیل، باید دانست که حمایت از اقشار آسیب پذیر نه تنها هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری برای آینده جامعه به شمار می‌رود.
سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز جمعه گفت: تاکنون ۵۶۸ هزار و ۸۹۶ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و با فوت ۲۹۶ تن از بیماران طی ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۳۲ هزار و ۶۱۶ تن رسیده است.
ایرنا