خشم و راه های کنترل آن
برنامه مثبت سلامت همه روزه از ساعت13:30 به صورت زنده از شبکه سلامت سیما پخش می شود.
در برنامه مثبت سلامت 07/30/ ۱۴۰۱، مجری برنامه میزبان دکتر کامران شیوندی روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی بود و در خصوص خشم و راه های کنترل آن به گفتگو پرداختند.
دکتر شیوندی در پاسخ به این سوال که چرا گاهی به اصطلاح از کوره در می‌رویم و مرز بین عکس العمل طبیعی و غیر طبیعی چیست، گفت: همه ما اگر در یک موقعیت غیرقابل پیش‌بینی قرار بگیریم، عکس العمل هایی از خود نشان می دهیم که با پیامدهای خوشایند و ناخوشایند همراه خواهد بود، در ذهن همه ما مرکزی وجود دارد که به این نوع هیجانات اختصاص دارد و اگر ما از قبل ذهن آگاهی داشته باشیم و آینده نگری کرده باشیم به راحتی قابل کنترل خواهد بود.
وی گفت: قبل از شکل گیری رشته عصب شناسی، خشم را جزو هیجانات منفی نامگذاری می کردند اما امروز خشم را جزو هیجانات تقریبی می‌دانند یعنی اگر فردی در موقعیتی قرار بگیرد و کاری انجام دهد که در ما خشم ایجاد شود، ما به منبع اصلی خشم در مغز نزدیک می شویم و جلوه هیجانی خود را بروز می دهیم. جلوه بیرونی خشم همان دعوا کردن و بد و بیراه گفتن و تهمت زدن است، اینها همه پیامدهای بیرونی خشم هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که آیا این رفتارها طبیعی است، گفت: افراد در مورد صحنه منفی فکر می‌کنند و سناریویی طراحی می کنند که هنگام قرار گرفتن در موقعیت آن را بروز می‌دهند، تقریبا ۷۰ درصد سناریوهایی که ذهن ما می سازند، در عالم واقع اجرا می شوند، به همین دلیل است که می گویند مواظب افکارتان باشید زیرا به عمل شما تبدیل خواهد شد. او گفت: همه انسانها دارای خشم هستند به طور طبیعی یک سوم مردم زمینه بروز خشم را دارند که باید با ذهن آگاهی و دانش بیشتر ارتباط برخورد مناسب با خشم را پیدا کنند.
وی همچنین گفت: افراد باید با ساختن سناریوهای ذهنی و نوسانات منفی که امکان دارد در آینده کسب کنند، از طریق گفتگو، داستان، سریال و یا حتی تصویر سازی ذهنی، پاسخ های مناسب را تصویرسازی کنند و از این طریق مهارت های لازم در برخورد با خشم را در خود افزایش دهند.
دکتر شیوندی همچنین گفت: به میزان دانش و داشته های ذهنی، می توانیم خشم خود را مدیریت و تنظیم کنیم، این مهارت ها نیاز به آموزش دارند، او گفت: به میزانی که افراد از آموزش هوش اخلاقی بهره مند باشند، در دام خشم و هیجانات منفی نخواهد افتاد.
کارشناس برنامه گفت: به میزانی که هوش اخلاقی رشد پیدا می کند، میزان خشم کاهش خواهد یافت، به میزانی که محبت و احترام به دیگران، مهربانی و خویشتنداری را یاد بگیریم، به همان میزان، در هر موقعیتی می توانیم بروز خشم را کنترل کنیم.
کارشناس برنامه، وراثت و الگو برداری های غلط از محیط را از دیگر دلایل موثر در بروز خشم دانست. او گفت: مادرانی که در دوران بارداری ناآرام بوده اند و محیط های پر تنش را تجربه کردند با احتمال بیشتری با فرزند مبتلا به تکانه های خشم مواجه خواهند بود.
دکتر شیوندی در پاسخ به این سوال که آیا دهه های مختلف سنی تفاوت های چشمگیری در بروز خشم دارند، گفت: به این گونه رفتارها اثر هم دوره ای می گویند، که متناسب با ویژگی های فرهنگی و اجتماعی دارای نوسان خواهد بود.
در چند دهه اخیر به دلیل حضور فضای مجازی، افراد فرصت گفتگو با یکدیگر را از دست می‌دهند، به میزانی که فرد فرصت گفتگوی حضوری را از دست بدهد و اطرافیان را به صورت حقیقی درک نکند، ذهن این افراد دچار تحریف شناختی خواهد شد.
این استاد دانشگاه گفت: در خانواده‌هایی که گفتگویی صورت نمی گیرد، خشم بیشتری تولید می شود. هیجانات، احساسات و عواطف نیاز به شناسایی دارند، بدون گفتگو نمی توان به احساسات و نوسانات عاطفی کودک پی برد افراد اگر نمی توانند نسبت به هیجانات یکدیگر شناخت پیدا کنند، نیاز به آموزش بیشتری خواهند داشت.
دکتر شیوندی در پاسخ به این سوال که چه کنیم که حرف هایمان در طرف مقابل نفوذ داشته باشد، گفت: ما باید در ذهن خود مدام مرور کنیم که نیازهای او نیازهای من است، او از من بهتر است، هدف او هدف من است، آن موقع است که گفتگوها نفوذ زیادی خواهد داشت.
این روانشناس تاکید کرد: مواظب باشیم پایگاه خانواده را امن نگه داریم، به میزان امنیت روانی که در خانواده وجود داشته باشد، خشم کاهش خواهد یافت. وی همچنین به سرایت سریع جلوه های بیرونی خشم اشاره کرد وگفت: جلوه های بیرونی و درونی خشم جزو هیجانات هستند و سرعتی به مراتب بیشتر از ویروس کرونا دارند، او به خانواده ها توصیه کرد: با آموزش و کسب مهارت بر این هیجانات، غلبه کنند.
دکتر شیوندی در پاسخ به این سوال که دعوا چیست، گفت: دعوا از جلوه های بیرونی هیجان خشم محسوب می شود، منشاء دعوا، بی‌عدالتی است. برخی از پدر و مادر ها حتی در نگاه کردن به فرزندان تفاوت قائل می شوند، که این بی عدالتی تبدیل به خشم خواهد شد، قابل ذکر است قضاوت، تنبیه و سرزنش نیز تبدیل به خشم می شوند، این خشم ها در کودکان نهفته می ماند و در سن بلوغ با کوچکترین تحریک، تبادلات و مکانیسم های غیر عقلانی اتفاق می‌افتد.
دکتر شیوندی تاکید کرد: فرزندان دارای نیازها و اهداف متفاوتی هستند، تعارض منافع فرزندان را برطرف کنید و همچنین نیاز به استقلال، توجه و محبت فرزندان را، پاسخگو باشید.
مشاهده برنامه