بیماری دیابت
برنامه ضربان همه روزه از شنبه تا پنجشنبه ساعت ۱۶ به صورت زنده از شبکه سلامت سیما پخش می شود.
در برنامه ضربان 17 اسفند شبکه سلامت سیما، حسین دلشاد فوق تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص بیماری دیابت به گفتگو پرداخت.
کارشناس برنامه از دیابت به عنوان یک بیماری سوخت و ساز و متابولیک مواد قندی نام برد که در کنار آن، اختلال در سوخت و ساز پروتئین ها و چربی ها هم وجود دارد، وی دیابت را به عنوان یکی از شایعترین بیماریهای غیر واگیر در دنیا دانست.
دلشاد گفت: دیابت به معنای افزایش قند خون است که به دلیل کاهش ترشح انسولین و یا افزایش مقاومت نسبت به اثرات انسولین در بدن، ایجاد می شود وی افزود: دیابت از نظر کلاسیک به ۴ گروه: دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت زمان بارداری و سایر انواع اختصاصی دیابت تقسیم بندی می شود.
این متخصص غدد و متابولیسم شایعترین تقسیم بندی دیابت را دیابت نوع ۱ و نوع ۲ دانست که دیابت نوع ۱: به علت فقدان ترشح انسولین و یا کاهش شدید ترشح آن از لوزالمعده ایجاد میشود.( این بیماری معمولاً در کودکی آغاز می شود)
وی ادامه داد: دیابت نوع۲ شایعترین نوع دیابت است که به دنبال مقاومتی که در بافت های بدن (بخصوص در بافت عضلانی و بافت چربی نسبت به اثر انسولین ایجاد می شود) بوجود می آید، افزایش میزان انسولین پاسخی است که بدن نسبت به این مقاومت ایجاد می کند اما در طول زمان سلول های ترشح کننده انسولین فرسوده می‌شوند و میزان انسولین در خون کاهش می یابد که به دنبال آن ، قند خون بالا می رود.
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که چه عواملی باعث به وجود آمدن مقاومت نسبت به انسولین می شوند؟ گفت: چاقی یکی از مهمترین علل ایجاد کننده مقاومت نسبت به انسولین است، البته زمینه ژنتیک در این بین نیز بی‌تاثیر نیست امروزه در جهان دیابت و چاقی را اپیدمی دوقلوی قرن نامگذاری کرده‌اند که موازی با هم پیش می روند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: نزدیک به ۵۵۰ میلیون نفر از جمعیت ۸ میلیاردی جهان مبتلا به دیابت و چاقی هستند، وی علت چاقی را بی تحرکی، زندگی ماشینی و تمایل به شهرنشینی دانست که فعالیت جسمی را از جامعه و جمعیت گرفته است از طرف دیگر مصرف غذاهای آماده، فست فود ها و شیرینی جات با کالری زیاد را، از دیگر دلایل این بیماری برشمرد.
وی به افرادی که ژن مستعد کننده دیابت دارند توصیه کرد: با رعایت شیوه زندگی درست (تحرک و فعالیت روزانه، انتخاب غذای سالم و مناسب، عدم مصرف دخانیات و.....،) از بروز زودتر این بیماری جلوگیری کنید.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است تشخیص دیابت نوع ۲ در بعضی افراد مغفول مانده باشد؟ گفت: متاسفانه از هر دو نفر فرد دیابتی یک نفر از وجود بیماری خود مطلع نیست به این ترتیب یعنی حدود ۵۵۰ میلیون نفر نیز (مطابق با مبتلایان دیابت در دنیا) دیابت نهفته و شناخته نشده دارند.
دلشاد ادامه داد: بعد از ۳۵ سالگی برای تشخیص دیابت نهفته، انجام آزمونهای غربالگری (قند خون ناشتا) حداقل یک بار ضروری است، در این صورت اگر فرد قند خون ناشتای کمتر از ۱۰۰ داشته باشد فردی طبیعی است و تا ۳ سال بعد از آزمایش ایمن محسوب می شود.
وی در پاسخ به این سوال که افراد پرخطر در معرض دیابت، چه کسانی هستند؟ گفت: افرادی که در خانواده ها و بستگان درجه یک خود بیمار دیابتی دارند، افراد چاق، مبتلایان به دیابت بارداری و یا افرادی که در تحمل گلوکوز اختلال دارند، باید هر ۱ سال یکبار قند خون ناشتا را اندازه گیری کنند.
وی افزود: اگر قند خون ناشتا بیشتر از ۱۲۶ واحد در دسی لیتر باشد، فرد مبتلا به دیابت آشکار و افرادی که قند خون ناشتای بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ دارند، دچار اختلال تست تحمل گلوکز و یا به عبارتی« پیش دیابت» هستند که با گذشت هر سال، ۵ درصد از این افراد مبتلا به دیابت آشکار خواهند شد، همچنین این افراد نیاز به انجام تست تکمیلی دیگری به نام تست تحمل گلوکز (با ۷۵ میلی گرم پودر گلوکز) دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: بر اساس آمارهای ارائه شده از استان های مختلف، بین ۴ تا ۶ میلیون نفر از جمعیت بالای ۲۰ سال در کشور مبتلا به دیابت نوع هستند (۶ الی ۶/۵ درصد) که معادل همین تعداد نیز مبتلایان به دیابت تشخیص داده نشده در کشور وجود دارند.
وی افزود: کشور ایران دربین کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سومین کشوری است که بعد از پاکستان و مصر بیشترین مبتلایان به دیابت را به خود اختصاص داده است.
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که هموگلوبین A1C چیست؟ گفت: هموگلوبین موجود در گلبول قرمز، پروتئینی است که تمایل زیادی به چسبیدن به گلوکز خون را دارد این هموگلوبین اتصال یافته به گلوکز خون( هموگلوبین گلوکوزاید)،طول عمر سه ماه دارد که با اندازه گیری این پروتئین (A1C) به متوسطه قند سه ماهه گذشته فرد پی می بریم.
دلشاد به کلیه افراد دیابتی که عوارض مزمن و پیشرونده دیابت را ندارند، توصیه کرد: هموگلوبین A1C خود را بین ۶ الی ۷ نگه دارند و تاکید کرد: اگر در طولانی مدت این هموگلوبین زیر ۷ باقی بماند از بسیاری از عوارض این بیماری جلوگیری خواهد شد، وی همچنین در خصوص بیماران سالمند دیابتی یادآور شد: عدد هموگلوبینA1C مناسب این افراد، بین ۷ الی ۸ است زیرا باید مراقب خطر کاهش قند خون آنها باشیم (هایپوگلایسمی)
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که عوارض مزمن این بیماری چیست؟ گفت: بر اساس این که دیابت، عروق کوچک یا عروق بزرگ را درگیر کند عوارض متفاوت خواهد بود یکی از شایعترین درگیریهای عروق کوچک، درگیری عروق کوچک ته چشم (رتینوپاتی دیابتی) است که باعث خونریزی در چشم، کندگی شبکیه، کاهش دید، تاری دید و در نهایت کوری میشود.
وی همچنین افزود: در کلیه‌ها درگیری عروق کوچک منجر به عوارض کلیوی (نفروپاتی دیابتی) میشود که باعث افزایش اوره و کراتین و نارسایی مزمن کلیه میشود و ممکن است بسیاری از بیماران نیاز به دیالیز پیدا کنند، در بسیاری از موارد فرد ابتدا با نارسایی کلیه مراجعه میکند که حاصل بیماری دیابت تشخیص داده نشده است.
این استاد دانشگاه گفت: عوارض مزمن دیابت، کلیه ها، چشم ها ، اندام ها و به خصوص پاها را درگیر می کند، وی افزود: اگر عروق بزرگ پاها درگیر شود، باعث ایجاد زخم پای دیابتی و در صورت عدم درمان باعث گانگرن و حتی قطع عضو می گردد.